II edycja Biennale Warszawa
Seeing Stones and Spaces Beyond the Valley / Widzące kamienie i przestrzenie poza Doliną
WYSTAWA
Jak działają algorytmy? W jaki sposób funkcjonuje sztuczna inteligencja? Jak zbiera dane? Gdzie znajduje się „chmura”?
Fot. Bartosz Górka
Biennale Warszawa 2022 odsłaniało i ujawniało ukryte sposoby funkcjonowania nowych technologii. Infrastruktura, ideologia, państwo inwigilacyjne, ekstraktywizm, algorytmy i przyszłość to najważniejsze sploty tematyczne prac artystek i artystów z całego świata zaproszonych do udziału w tegorocznej, drugiej edycji biennale. Historia rozwoju świata cyfrowego do niedawna była pozytywną opowieścią, w której technologia przedstawiana była jako element postępu ludzkości, progresywne narzędzie gwarantujące dostęp do nieograniczonej wiedzy, informacji i ułatwiające życie obywatelom. Tymczasem, okazuje się, że za nowymi technologiami stoją regresywne idee oraz autorytarne dążenia. Dla kuratorów wystawy technologia była filtrem, przez który starali się opowiadać o zachodzących procesach politycznych, społecznych, ekonomicznych czy ekologicznych.
TYTUŁ
Świat fantasy łączy ze światem technologii cyfrowych bardziej, niż nam się wydaje.
Fot. Bartosz Górka
Widzące kamienie, czyli palantíry, to nieprzeźroczyste i niezniszczalne kule, dzięki którym można się komunikować na duże odległości oraz spoglądać w przyszłość i przeszłość, a więc – używając współczesnego słownika – dokonywać predykcji i klasyfikacji danych. Obiekty te pojawiają się na kartach powieści J.R.R. Tolkiena Władca Pierścieni.
Palantir Technologies to też nazwa technologicznej korporacji, stworzonej przez Petera Thiela, zajmującej się analityką danych. Przez wiele lat służyła ona celom wywiadowczym i wojskowym. I o ile w latach 60. i 70. XX wieku dyskusja o technologiach toczyła się w ramach progresywnego i utopijnego porządku sci-fi, o tyle dzisiaj wyobraźnię twórców technologii z Doliny Krzemowej przenikają obrazy i metafory fantasy, służące cementacji mocno konserwatywnego światopoglądu. Choć mogą one sugerować, że Internet to niewidzialna chmura, fabryka algorytmów ma zupełnie materialne podstawy i infrastrukturę. Czy mamy alternatywę? Czy możliwe jest tworzenie narzędzi technologicznych poza monopolem tytułowej Doliny?
Fot. Bartosz Górka
Jedna część wystawy poświęcona została ideologii stojącej za Doliną Krzemową, infrastrukturze służącej przesyłowi danych, materialności technologii, roli państwa w cyfrowych systemach inwigilacji oraz ekstraktywizmowi surowców i danych. Druga natomiast prezentowała alternatywy algorytmiczne, organizacyjne, ekologiczne i infrastrukturalne, pozwalające przezwyciężyć splot autorytarnej władzy i technologii.
PROGRAM PUBLICZNY
Integralną częścią wystawy był program złożony z warsztatów, wykładów, wykładów performatywnych, wystąpień i debat. Zaproszeni zostali teoretycy mediów, filozofowie oraz badacze i badaczki nowych technologii, którzy poddawali analizie i krytyce dotychczasowe modele technologiczne, ale także mówili o ideach i rozwiązaniach, które mogą stanowić dlań alternatywę.
Fot. Marta Ankiersztejn
MIEJSCE
II edycja Biennale Warszawa odbywała się w Domach Towarowych Wars Sawa Junior. Przestrzeń naprzeciwko Pałacu Kultury i Nauki i powstającego nowego budynku Muzeum Sztuki Nowoczesnej to samo centrum miasta, miejsce na przecięciu szlaków komunikacyjnych związanych z nową ekonomią, handlem i polityką. Takie usytuowanie wystawy stanowiło adekwatny kontekst do rozmowy o najważniejszych wyzwaniach związanych ze splotem technologii, natury, polityki, autorytaryzmu i nowej ekonomii.
Fot. Monika Stolarska
BIENNALE WARSZAWA A WOJNA W UKRAINIE
W związku z rosyjską agresją na Ukrainę szczególnego znaczenia nabrały prace i wystąpienia, w których artystki i artyści, badacze i badaczki z jednej strony analizowali autorytarne praktyki polityczne oraz narzędzia wykorzystywane do masowej kontroli społecznej, a z drugiej te pokazujące, w jaki sposób powszechnie dostępne zasoby typu open source intelligence przyczyniają się do walki z dezinformacją, fake newsami czy pozwalają zbierać dowody popełnianych zbrodni. Sytuacja w Ukrainie miała bezpośredni wpływ na ostateczny kształt kilku prac zamówionych przez Biennale i pokazywanych na wystawie, a także na program publiczny, którego jeden z bloków został w całości poświęcony sytuacji politycznej za wschodnią granicą Polski.
Fot. Magda Mosiewicz
Równocześnie przygotowując II edycję biennale, tuż po wybuchu wojny w Ukrainie, pracowniczki i pracownicy Biennale Warszawa, we współpracy z Fundacją Ocalenie, stworzyli/ły w swojej głównej siedzibie przy ul. Marszałkowskiej 34/50 Punkt Recepcyjny wspierający osoby uchodźcze z Ukrainy. Zapewnia on nocleg i wsparcie wszystkim osobom uciekającym przed wojną, niezależnie od pochodzenia. Od momentu powstania punkt działa w stałym rytmie tygodniowym.
PRACE ARTYSTEK I ARTYSTÓW
ARTYSTKI I ARTYŚCI, PRELEGENTKI I PRELEGENCI
Anne Alombert, Clara Balaguer, Andrea Beste, Zach Blas, Border Emergency Collective, Tega Brain & Julian Oliver & Bengt Sjölén, Vasyl Cherepanyn, Paolo Cirio, Frederik De Wilde, Jacob Eriksen, Forensic Architecture, Fabien Giraud & Raphaël Siboni, Gaël Giraud, Kyriaki Goni, Vanessa Graf, Grow You Own Cloud (Cyrus Clarke & Monika Seyfried), Nataliya Gumenyuk, Jack Halberstam, Yuk Hui, Tamara Hundorova, Karolina Jarmołowska, Vladan Joler, Nikita Kadan, Angelina Kariakina, Paweł Kobielus, Agata Kowalewska, Paul Kolling, Weronika Koralewska, Steffen Köhn & Nestor Siré, Luis August Krawen, Michał Krzykawski, Kuba Kulesza, Felix Lenz & Angela Neubauer & Eszter Zwickl, Ulises Ali Mejías, Svitlana Matviyenko, Metahaven, Alexander J. Motyl, Jan-Werner Müller, Joanna Murzyn, Helena Nikonole, Bahar Noorizadeh, Matteo Pasquinelli, Špela Petrič, Laura Poitras, Oleksiy Radynski, Joanna Rajkowska, Daniel Ross, Renata Salecl, Karl Schlögel, Jan Skoczylas, Ramesh Srinivasan, Jenna Sutela, Magda Szpecht, Terra0 (Paul Kolling & Christopher Dake-Outhet), Territorial Agency (John Palmesino & Ann-Sofi Rönnskog), Serhy Yekelchyk
Fot. Monika Stolarska
ZESPÓŁ BIENNALE I OSOBY WSPÓŁPRACUJĄCE
Zespół kuratorski: Bartosz Frąckowiak, Anna Galas-Kosil, Paweł Wodziński
Architektura: CENTRALA (Simone De Iacobis, Małgorzata Kuciewicz)
Koncepcja identyfikacji wizualnej: Jakub de Barbaro; współpraca projektowa i produkcyjna: Mikołaj Hałabuda, Marta Kowalska i Alina Lysachkova
Zespół produkcji: Ewa Kozik, Marta Michalak, Ela Petruk
Koordynatorka programu publicznego: Joanna Saran
Zespół komunikacji i PR: Klara Duniec, Justyna Gill-Maćkiewicz, Magdalena Jankowska, Aleksandra Kardaczyńska, Przemek Rydzewski, Agnieszka Tiutiunik
Promotorki i promotorzy: Joanna Bernacka, Aleksandra Brzeska, Daria Dąbrowska, Adam Durjasz, Bogumiła Gręda, Julia Kinaszewska, Katarzyna Kołtunowicz, Magda Kopańska, Agnieszka Łaguna, Jagoda Nowakowska, Michał Podziewski, Kamil Siekierzyński, Kasia Sinet, Kate Smuraga, Klaudia Szott, Kamila Rauber, Bernard Wnuk
Współpraca merytoryczna: Ewa Kozik
Technika: Marek Jeżewski
Realizacja wystawy: Artmontage
Realizacja audio-wideo wystawy: Eidotech Polska
Rejestracja wideo: Filip Drożdż, Stefan Łazarski, Michał Mądracki
Strona internetowa: Michał Szota
Redakcja, korekta i tłumaczenia: Paulina Bieniek, Justyna Chmielewska, Tim Churcher, Ewa Cybulska-Bohuszewicz, Aleksandra Czyż, Klementyna Dec, Bartosz Frąckowiak, Anna Dzierzgowska, Dominika Gajewska, Sylwia Hajduga, Lucyna Khvorost, Ewa Kozik, Monika Krawul, Sławomir Królak, Jerzy Listwan, Mateusz Myszka, Agata Rudowska, Katarzyna Slabý, Aleksandra Szkudłapska, Malwina Szymczak, Dariusz Żukowski
Biuro i księgowość: Robert Jaworski, Angelika Malon, Bożena Marczykowska, Michał Markowicz, Ewa Orlińska-Pięta, Bartłomiej Ziemba
Obsługa prawna: Paweł Siemianowski
Zamówienia publiczne: Mateusz Saczywko
BIENNALE W LICZBACH
3 czerwca–17 lipca 2022
39 dni wystawy
25 prac, 18 krajów
9 prac powstałych na zamówienie Biennale Warszawa
9 esejów kontekstowych z bezpłatnym dostępem dla czytelników
48 wydarzeń publicznych
18 oprowadzań po wystawie
66 prelegentek, prelegentów, artystek i artystów
5 186 osób uczestniczących
498 osób na otwarciu
14 778 unikalnych wejść na stronę 2022.biennalewarszawa.pl
PARTNERZY I ORGANIZACJE
Miasto Stołeczne Warszawa
Domy Towarowe Wars Sawa Junior
Goethe-Institut w Warszawie
Instytut Francuski w Warszawie
Austriackie Forum Kultury w Warszawie
Ambasada Republiki Federalnej Niemiec
Ambasada Królestwa Niderlandów
Fundacja im. Heinricha Bölla
Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie
PARTNERZY MEDIALNI
Przekrój
Tygodnik Powszechny
Magazyn Szum
Notes na 6 Tygodni
Le Monde Diplomatique (Polska)
Going
TOK.FM
True Story
Architektura & Biznes
W MEDIACH O BIENNALE
46 autorskich publikacji o Biennale Warszawa 2022
295 materiałów w internecie, prasie drukowanej i radiu
„Widzące kamienie… […] to jedna z najlepiej zrealizowanych wystaw sztuki, jakie widziałem ostatnio w Warszawie.
Stach Szabłowski, „Przekrój”
„Wystawa ma poważne ambicje. Autorzy prezentowanych prac wzięli sobie za punkt honoru opowiedzieć o władzy, jaką w ostatnich latach zdobyli „czarodzieje” z Doliny Krzemowej”.
True Story
„Tegoroczne Biennale Warszawa poruszać będzie takie tematy, jak technologia, algorytmy, sztuczna inteligencja. Jak algorytmy nas inwigilują? Czy można przechowywać dane w DNA? I co sztuka ma z tym wspólnego?”.
Karolina Stankiewicz, Wirtualna Polska
„Cyfrowe technologie zamieniają naszą wolność i prywatność w towar. Żyjemy dziś w kapitalizmie inwigilacji. Próbują z nim walczyć partyzanckie grupy aktywistów i artystów. Tegoroczne Biennale Warszawa jest ich wspólnym alertem”.
Edwin Bendyk, „Polityka”
„Sztuczna inteligencja interpretuje odgłosy ptaków, żeby stworzyć język do porozumiewania się z nimi, w DNA roślin umieszcza się dane, a artyści szukają dowodów na push-backi na granicy polsko-białoruskiej, łącząc ślad cyfrowy z telefonu uchodźcy ze zdjęciami satelitarnymi. To nie powieść fantasy, to projekty pokazywane na Biennale Warszawa”.
Jakub Majmurek, „Krytyka Polityczna”
„Zespołowi kuratorskiemu Biennale Warszawa chodzi o diagnozę problemów, jakie towarzyszą dziś nowym technologiom, oraz o poszukiwanie rozmaitych pomysłów, jak te problemy przezwyciężyć. O nasycanie świadomości i poszerzanie wyobraźni”.
Piotr Fortuna, Dwutygodnik
„Internet, miliony, setki milionów użytkowników sieci surfujących w tej przestrzeni bez większej świadomości, czym on właściwie jest, jak działa oraz jakie są jego możliwości. Najnowsza, druga już, edycja Biennale Warszawa pokazuje ten problem od strony władzy i tego, jak ona na nas oddziałuje za pośrednictwem tego medium. Medium, które ani nie jest obiektywne, ani pozbawione wpływów”.
Anna Walewska, „Architektura & Biznes”
„Wystawa, której nie powstydziłyby się najlepsze instytucje w Berlinie, mówi między innymi o politycznej inwigilacji narzędziami takimi jak Pegasus”.
Witold Mrozek, „Gazeta Wyborcza”
INTERENT – WYBRANE PUBLIKACJE
PRASA DRUKOWANA –WYBÓR
RADIO I PODCASTY – WYBRANE AUDYCJE
BIENNALE W MEDIACH SPOŁECZNOŚCIOWYCH
363 wzmianki o Biennale w MS uczestników i uczestniczek
102 posty na Facebooku Biennale Warszawa
59 postów, 12 rolek i 410 relacji na Instagramie @biennalewarszawa
„Generalnie uważam, że to jest jedna z lepszych wystaw w Wwie aktualnie”.
„Genialny wykłady na @biennalewarszawa”.
„Worth to see!”
„Kto w Warszawie, niech nie przegapi tegorocznej edycji @biennalewarszawa, która odbywa się w Domach Towarowych Wars Sawa Junior przy Marszałkowskiej 104/122. Jeżeli chcemy mieć cień pojęcia, w jakim świecie żyjemy, zajrzyjmy tam”.
„Wspaniała wystawa o nowych światach”.
BIENNALE NA MIEŚCIE
na 20 słupach w całej Warszawie
w tramwajach i autobusach
na 3 ekranach ledowych w przejściu podziemnym metro Świętokrzyska
na 9 ekranach LCD w przejściu Rotunda
na 6 ekranach LED przy Domach Towarowych Wars Sawa Juior przy ul. Marszałkowskiej
na 16 citylightach i 2 kubickach w Pasażu Wiecha
na 11 Infoscreenach na stacji metra Centrum i Świętokrzyska
na 2 metroboardach na stacji metra Centrum
Dziękujemy!
Zespół Biennale Warszawa