Tamara Hundorowa — Pokolenie postsowieckie i trauma dekolonizacji

Autorka wykładu skupi się na kształtowaniu się nowego postsowieckiego pokolenia, które w latach 90. zaczynało od poczucia bezdomności, a doszło do postawy odpowiedzialności za „ostatnie terytorium”, o które trzeba walczyć. W centrum tej opowieści znajduje się autobiografia tego pokolenia, sportretowanego i przedstawionego w tekstach Serhija Żadana. Twierdzi on, że ta generacja jest jednym z symbolicznych celów, które Rosja chce zniszczyć i skolonizować, wymazując jej wspomnienia i historię.

Serhy Yekelchyk — Ukraińska kultura masowa i symbole oporu wobec rosyjskiej agresji

Podczas wykładu autor przeanalizuje tak ikoniczne przedstawienia ukraińskiego oporu, jak memy o rosyjskim okręcie, wykrywający miny pies Patron czy niezniszczalne szafki kuchenne. Zidentyfikuje przy tym logikę kulturową, która zapewniła im przychylność masowej publiczności, podczas gdy inne symbole kultury nigdy nie zdobyły tak szerokiego rozgłosu lub stały się sławne tylko na chwilę.

Wydarzenie transmitowane na kanałach Facebook i YouTube Biennale Warszawa.

Uzbrojona demokracja

Prowadzona na szeroką skalę inwazja Rosji na Ukrainę, która powoduje masową fizyczną i polityczną eksterminację tamtejszej ludności, zmusiła Europę do zakwestionowania fundamentów, na których od zakończenia drugiej wojny światowej opiera się jej porządek instytucjonalny. W sytuacji, gdy nie tylko przyszłość, ale i teraźniejszość szeroko pojętej Europy stanęły w obliczu bezpośredniego zagrożenia egzystencjalnego ze strony rosyjskiego faszyzmu, wiele podstawowych kategorii, takich jak demokracja i autorytaryzm, historycyzm i neokolonializm, pacyfizm i manifestowanie sprzeciwu wymaga przemyślenia i zmiany. System ideologicznych koordynatów, a także ramy spektrum politycznego w granicach, w których się dotąd poruszaliśmy, zostaną poddane reorganizacji, żeby pomieścić nową, katastroficzną rzeczywistość.

Fundamentalna różnica, z jaką mierzymy się teraz w Europie, pomiędzy zachodnim podejściem charakteryzującym się dążeniem do utrzymania pokoju a wschodnim, skupionym na wyzwoleniu i niepodległości, stanowi dramatyczne wyzwanie: aby przetrwać i się rozwijać, demokracja jako ustrój polityczny musi mieć zdolność do obrony samej siebie również w sferze militarnej. Jakie zmiany wprowadza to w pojęciu państwa narodowego i zasadach internacjonalizmu? Jak zmienią się pojęcia i praktyki obywatelskości, praworządności, praw człowieka i wolności? Jak wpływa to na aparat gospodarczy i jak na nowo ustanawia modus vivendi naszych społeczeństw? Czy nowy paradygmat polityczny może nas ustrzec przed imperialistycznymi i faszystowskimi nadużyciami oraz zapobiegać politycznej i militarnej przemocy silnych wobec słabych?

Specjalny program publiczny Uzbrojona demokracja przygotowany przez Kyiv Biennial i Biennale Warszawa pod kierunkiem kuratorskim Vasyla Cherepanyna bada pojęcia imperializmu, wyzwolenia, faszyzmu, autokracji, rewolucji i militaryzacji w świecie, który ma powstać na wypalonej europejskiej ziemi. Stanowi on pierwszą część organizowanej przez East Europe Biennial Alliance i omawiającej militarną napaść Rosji na Ukrainę serii, która odbywać się będzie w Warszawie, Pradze, Kassel i Rydze latem oraz jesienią 2022 roku.

Tamara Hundorova kieruje Wydziałem Teorii Literatury w Instytucie Literatury Ukraińskiej Państwowej Akademii Nauk, pracuje w Harvard Ukrainian Research Institute oraz jest dziekanką Ukraińskiego Wolnego Uniwersytetu w Monachium. Wydała książki: The Post-Chornobyl Library. The Ukrainian Postmodernism of the 1990s (2019), Tranzytna kultura. Symptomy postkolonial’noji traumy (2013), Kitsch i literatura. Travestii (2008), Proiavlennia slova. Dyskursiia rannioho ukrains’koho modernizmu (2009) i wiele innych; jest także autorką licznych publikacji na temat modernizmu, postmodernizmu, feminizmu, studiów postkolonialnych i historii literatury ukraińskiej. Wykładała na Harvardzie, Toronto University, Greifswald University i Akademii Mohylańskiej w Kijowie.

Serhy Yekelchyk doktoryzował się na University of Alberta. Jest autorem siedmiu książek o historii nowoczesnej Ukrainy oraz relacjach rosyjsko-ukraińskich, w tym nagradzanej Stalin’s Citizens: Everyday Politics in the Wake of Total War (2014). Wykłada historię i studia słowiańskie na University of Victoria, jest również przewodniczącym Canadian Association for Ukrainian Studies.

Vasyl Cherepanyn (urodzony w  1980) jest szefem Centrum Badań nad Kulturą Wizualną (VCRC), instytucji założonej w Kijowie w 2008 roku jako platforma współpracy środowisk akademickich, artystycznych i aktywistów. Jest doktorem filozofii (estetyka), wykładał na Narodowym Uniwersytecie Kijowsko-Mohylańskim, Uniwersytecie Europejskim Viadrina we Frankfurcie nad Odrą, Uniwersytecie w Helsinkach, Wolnym Uniwersytecie w Berlinie, Merz Akademie w Stuttgarcie, Uniwersytecie w Wiedniu, Instytucie Studiów Zaawansowanych „Krytyki Politycznej” w Warszawie oraz na Uniwersytecie w Greifswaldzie. W 2016 r. był stypendystą w Instytucie Nauk o Człowieku w Wiedniu. Współredagował Guidebook of The Kyiv International (Medusa Books, 2018) i ’68 NOW (Archive Books, 2019), a także był kuratorem projektów The European International (Rijksakademie van beeldende kunsten, Amsterdam, 2018) i Hybrid Peace (Stroom, The Hague, 2019). VCRC jest organizatorem Biennale w Kijowie (The School of Kyiv, 2015; The Kyiv International, 2017; The Kyiv International-’68 NOW, 2018; Black Cloud, 2019; Allied, 2021) oraz organizatorem i członkiem-założycielem East Europe Biennial Alliance. VCRC otrzymało Nagrodę Europejskiej Fundacji Kultury Księżniczki Margriet za kulturę w 2015 roku oraz Nagrodę Igora Zabela za kulturę i teorię w 2018 roku.