Mariupol, strategiczny port nad Morzem Azowskim w obwodzie donieckim w południowo-wschodniej Ukrainie, był głównym celem wspieranych przez Moskwę separatystów, którzy walczą z siłami rządowymi od kwietnia 2014 roku, ale wciąż pozostawał pod kontrolą Kijowa. Od 24 lutego, kiedy Rosja rozpoczęła niesprowokowaną, zakrojoną na szeroką skalę inwazję na Ukrainę, Mariupol ucierpiał bardziej niż jakiekolwiek inne duże miasto.

Znaczna część Mariupola została zrównana z ziemią przez bomby, rakiety, pociski i ostrzał. Ewakuację utrudniały rosyjskie ataki, a dziesiątki tysięcy ludzi tygodniami chroniły się w piwnicach albo w ruinach bez prądu i bieżącej wody. Wskutek zbombardowania 16 marca 2022 roku Teatru Dramatycznego, w którym schronili się mieszkańcy Mariupola, śmierć poniosło ponad 600 osób.

Całkowita liczba ofiar śmiertelnych w Mariupolu, dawniej prosperującym mieście liczącym ponad 400 tysięcy mieszkańców, nie jest znana. Zdaniem burmistrza może to być nawet 20–40 tys. osób.

W trakcie rosyjskiej okupacji obywatele byli zmuszeni chować ciała swoich zamordowanych bliskich na podwórkach, w obejściach, na placach zabaw i skwerach przed domami, ponieważ w mieście było zbyt niebezpiecznie – trwał ciągły ostrzał, a potem miały miejsce walki uliczne. Przed jednym z zakładów pogrzebowych stały zbite z drewna prowizoryczne trumny, które każdy mógł sobie zabrać za darmo. W tych tragicznych okolicznościach w przestrzeni publicznej Mariupola, pośród ruin zniszczonego miasta, pojawiły się mogiły.

Rosjanie zacierają ślady zbrodni, dlatego mieszkańcy Mariupola fotografowali wszystkie dowody eksterminacji. Wiele zdjęć i filmików jest powszechnie dostępnych na kanale „Mariupol now” na Telegramie. To tam natrafiłam na pierwsze fotografie przydomowych nagrobków, a niedługo potem na serwerze discordowym Bellingcat zobaczyłam ogłoszenie, w którym użytkownik pisał o konieczności oznaczania miejsc pochówku, żeby rodziny, które po wojnie powrócą do Mariupola, mogły odnaleźć swoich bliskich. Na podstawie zdjęć zaczęliśmy geolokalizować miejsca, gdzie mieszkańcy Mariupola byli zmuszeni grzebać swoich zmarłych.

Wideo, które przygotowuję, będzie tutorialem inspirowanym historią geolokalizowania ukraińskich podwórkowych grobów, tworzonych przez mieszkańców Mariupola podczas rosyjskiego oblężenia w czasie inwazji w 2022 roku.

Magda Szpecht to urodzona w 1990 roku w Jeleniej Górze artystka teatralna, autorka instalacji i spektakli. Absolwentka Reżyserii na PWST w Krakowie, a wcześniej Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej na Uniwersytecie Wrocławskim. W swojej pracy łączy działalność researchową i aktywistyczną, a główne tematy jej prac to feminizm i nowe technologie.