Praca powstała na zamówienie Biennale Warszawa.
Stożek świetlny przyszłości to instalacja multimedialna powstała w trzech uzupełniających się osiach.
Język: publiczny dyskurs dotyczący eksploracji kosmosu, którego źródło bije w Dolinie Krzemowej, od 2016 roku posługuje się językiem przywołującym narracje i wyobrażenia kolonialne. Język ten wpływa na obecne warunki polityczne i ekonomiczne na Ziemi. Czy moglibyśmy wymyślić nowy, antykolonialny język, by za jego pomocą mówić o eksploracji kosmosu? Jaką rolę mógłby w tym odegrać feminizm?
Świat lub krajobraz: zarówno w nauce, jak i w fantastyce naukowej eksploracja kosmosu rozwija się wokół antropocentrycznych wizji światów i krajobrazów. Światy są badane, podbijane, terraformowane, kształtowane lub niszczone przez człowieka, zazwyczaj znajdującego się na pierwszym planie, a niekiedy zajmującego go w całości. Inne światy mogą posiadać swoją sprawczość, „z którą musimy nauczyć się komunikować”[1]. Uważne obserwowanie innych światów mogłoby przeciwdziałać reprodukcji kolonialnych logik ekspansji. Czy jesteśmy w stanie rozpoznać systemy wiedzy, które istnieją poza ludzkimi kosmologiami?
Ideologia długoterminowości: wspierana przez firmy technologiczne przynoszące wielomilionowe zyski ideologia ta daje pierwszeństwo „kosmicznemu ekspansjonizmowi”, podkreślając konieczność „skolonizowania naszego stożka świetlnego przyszłości” w celu uniknięcia zagrożeń egzystencjalnych na Ziemi. Termin „stożek świetlny przyszłości” odnosi się do obszaru czasoprzestrzeni, który pozostaje dla nas teoretycznie dostępny. Zdaniem orędowników długoterminowości nasz przyszły stożek świetlny zawiera ogromne ilości możliwych do wykorzystania zasobów, które ludzkość powinna wyeksploatować, aby poprawić własne położenie. Jak takie myślenie ma się do powstających gospodarek kosmicznych, ekstraktywizmu i poglądów politycznych?
[1] D.J. Haraway, Situated Knowledges: The Science Question in Feminism and the Privilege of Partial Perspective. Simians, Cyborgs, and Women: The Reinvention of Nature, Routledg, New York 1991, s. 201.
Sygnał z Marsa
Wideo, krajobraz dźwiękowy, narracja, czas trwania: 05′28″
Łazik Perseverance wylądował na Marsie 18 lutego 2021 roku. Wyposażony w sztuczną inteligencję pojazd wykrywa sygnały, których nie odebrano nigdy wcześniej. Oprócz marsjańskiego wiatru przesyła wiadomość niepochodzącą od człowieka. Czy może być ona przekazywana przez krajobraz, skały, a nawet starożytny ocean pogrążony głęboko w skorupie planety?
Marsjańskie krajobrazy
Seria 6 gobelinów o wymiarach 213 × 157 cm
Elementy instalacji:
Stożek świetlny przyszłości, sześć krajobrazów Marsa 2022© Kyriaki Goni
Główne elementy wizualne: NASA/JPL-Caltech/MSSS Attribution 2.0 Generic (CC BY 2.0)
1.
Krajobraz Marsa, Curiosity Rover, Sol 538 misji.
Rover uwiecznił własne ślady na Marsie. Elementem kompozycji jest geodezyjna kopuła jako idealna konstrukcja do zasiedlenia oraz plansza do kalibracji obiektywu. Sceny z „Podboju (amerykańskiej) przyrody” (Conquering the [American] wilderness, 1890) zostały przedstawione na dolnym obrazie, bezpośrednie zestawione z tweetem Donalda Trumpa z 7 Lipca 2020 roku, mówiącym o amerykańskim (kosmicznym) ekspansjonizmie.
2.
Krajobraz Marsa, Curiosity Rover, Sol 2.729 misji.
Na kompozycji uwieczniona została kamienista powierzchnia zarejestrowana przez Rovera podczas poszukiwań warunków, które mogły sprzyjać życiu starożytnych mikrobów. Elementami kompozycji są podmorskie światłowodowe kable komunikacyjne oraz plansza do kalibracji obiektywu. Dolny obraz przedstawia zdobycie Dżakarty w 1619 roku przez Holenderską Kompanię Wschodnioindyjską, co ma przypominać o związkach kolonializmu z globalną hierarchią sił i degradacją środowiska.
3.
Krajobraz Marsa, Curiosity Rover, Sol 1,931 misji.
Rover uwiecznił krater Gale, który jest prawdopodobnie pradawnym jeziorem – idealnym miejscem do prowadzenia badań, jak woda wpłynęła na zdolność Marsa do bycia zamieszkałym miliardy lat temu. Elementami kompozycji są również szkic stożka świetlnego przyszłości i dolny obraz, na którym pracownicy zwijają na statku transatlantycki kabel telegraficzny w 1865 roku.
4.
Krajobraz Marsa, Curiosity Rover, Sol 3,066 misji.
Elementem kompozycji są fotografie księżyców Marsa, Fobosa i Deimosa, i meteorów oraz odcisk SpaceX na Marsie. Dolny obraz przedstawia pracownika zwijającego nowy transatlantycki kabel Google.
5.
Krajobraz Marsa, Perseverance, Sol 328 misji.
Łazik uwiecznił jeden z najstarszych kamieni spośród pobranych przez niego próbek. Fragmentem obrazu są też ujęcia spadochronu Perseverance, narzędzi do kalibracji kamery oraz jądra Marsa wraz z fazami terraformacji planety. Na dolnym obrazie widoczne są w znacznym powiększeniu formy życia wydobyte z dna Oceanu Atlantyckiego podczas sondy przed położeniem podmorskiego telegrafu w 1856 roku.
6.
Krajobraz Marsa, Curiosity Rover, Sol 3,078 misji.
Skała Mont Mercou z warstwami osadowymi, które tworzą zapis geologicznej i klimatycznej historii Marsa. Elementem kompozycji są też inskrypcje umieszczone na najnowszym łaziku Perseverance, który wylądował na Marsie w pierwszym roku pandemii: helisa DNA i tabliczka z laską Eskulapa upamiętniającą piętno pandemii COVID-19 w hołdzie wytrwałości pracowników medycznych. Na dolnym obrazie ilustracja przedstawiająca Ziemię, Słońce i Marsa. W promieniach Słońca znajduje się wiadomość „explore as one” (odkrywajmy razem) zapisana kodem Morse’a.
Na tej serii gobelinów przedstawiono kilka krajobrazów marsjańskich wybranych z kolekcji zdjęć NASA. Czy ta dokumentacja, wiążąca się z ideą dawania świadectwa, może wpłynąć na nasze wybory i odpowiedzialność wobec innych światów? Przedstawione na tkaninach krajobrazy wysuwają się na pierwszy plan dzięki swej imponującej materialności. Nawiązując do tradycji gobelinów, bordiury ozdobiono kolorowymi motywami, obrazami przedstawiającymi urządzenia techniczne (kalibratory, kable światłowodowe, statki kosmiczne itp.) oraz obrazami historycznymi, które reprezentują kolonialny aspekt eksploracji i postępu technologicznego (zwijanie kabli transatlantyckich, „podbój Zachodu” itp.). W górnej części gobelinów umieszczono krótkie teksty zebrane w ramach szerokiej dyskusji na temat eksploracji kosmosu. Jako tkane żagle, przenośny rodzaj schronienia czy bogata, ocieplająca dekoracja ścian gobeliny przez wieki były nieodłącznym elementem migracji i osiedlania się człowieka.
Notatki o eksploracji kosmosu
12 rysunków o wymiarach 232 × 30,5 cm, media mieszane
Ta seria notatek ma na celu rozplanowanie trzech osi projektu, w którym analizuje się źródła dotyczące eksploracji kosmosu, krajobrazu i podejścia ekstraktywistycznego, ideologii długoterminowości oraz dowodów naukowych zebranych na Marsie.
Pozbawieni fizycznych obiektów uczuć
Kostka wolframowa, 3,8 cm, 1 kg, nić
Wolfram (W) w układzie okresowym nazywany jest również tungstenem, co po szwedzku oznacza „ciężki kamień”. To jeden z najgęstszych pierwiastków, używany m.in. do produkcji paneli reaktorów fuzji jądrowej i dysz silników rakietowych. Po raz pierwszy wydobyto go w XVI wieku w Niemczech, a obecnie około połowy światowych złóż wolframu znajduje się w górach Nanling w południowych Chinach . Wysoka gęstość sześcianu stanowi przyjemny zmysłowy kontrast z niematerialnością cyfrowych produktów i waluty, co uzasadnia zainteresowanie inwestorów wolframem. Kostka jest tu pokazana ze względu zarówno na jej „gęstą” materialność, jak i na związek z praktykami wydobywczymi.
Kyriaki Goni jest artystką urodzoną i mieszkającą w Atenach. Pracuje w różnych dziedzinach i z różnymi technologiami, tworząc rozbudowane, wielowarstwowe instalacje. Łączy to, co lokalne, z tym, co globalne, krytycznie odnosząc się do kwestii technologii, a w szczególności do problematyki nadzoru, rozproszonych sieci i infrastruktur, ekosystemów, relacji między ludźmi oraz między ludźmi i podmiotami innymi niż ludzkie. Jej prace były wystawiane na całym świecie na pokazach indywidualnych i grupowych. Ostatnie wystawy indywidualne tej artystki prezentowano w galeriach Onassis Stegi w Atenach, Aksioma w Lublanie oraz Drugo More w Rijece. Wystawy zbiorowe, w których brała udział, to m.in. Ars Electronica Festival, 13. Biennale w Szanghaju, Transmediale 2020, 5. Biennale Designu w Stambule, Glass Room w San Francisco, Triennale w Melbourne. Jest absolwentką Delfina Foundation (2019) i laureatką stypendiów, m.in. Allianz Kulturstiftung (2021) i Niarchos Artworks (2018). Jej najnowsza praca, Data Garden, otrzymała grecką nagrodę państwową INSPIRE (2020). Prace artystki znajdują się w kolekcjach prywatnych i korporacyjnych. Ukończyła Szkołę Sztuk Pięknych w Atenach, uzyskując tytuł magistra sztuk cyfrowych. Wcześniej uzyskała tytuły licencjata i magistra antropologii kulturowej i socjologii rozwoju na Uniwersytecie w Lejdzie. Więcej informacji na temat artystki można znaleźć na stronie: kyriakigoni.com.